Cuộc đời và sự nghiệp của nhạc sĩ Thanh Phương, tác giả của “Hạ Thương” và “Dấu Chân Kỷ Niệm”

Nhạc sĩ Thanh Phương lànhạc sĩ trưởng thành từ trước năm 1975,có những sáng tác tiêu biểu trước năm 75 là Đêm Không Còn Tiếng Súng (Hương Lan hát), Làm Nhà Cho Mẹ (Duy Khánh hát), Ngõ Hẻm Gặp Nhau (Thanh Tuyền hát)…

Ngoài ra, theo người nhà của ông tiết lộ, thì bài đầu tay của ông chính là ca khúc rất nổi tiếng Dấu Chân Kỷ Niệm, nhưng để tên tác giả là Thúc Đăng (tức nhạc sĩ Mạnh Phát – là thầy dạy nhạc của ông) để bài hát dễ được phát hành và thu âm. Bài hát được ông sáng tác với sự hướng dẫn, trợ giúp của thầy Mạnh Phát. Tuy nhiên vì để tên tác giả là Thúc Đăng nên cho đến nay không có ai biết ông chính là đồng tác giả của ca khúc Dấu Chân Kỷ Niệm.
 

 

Duy Khánh – Làm Nhà Cho Mẹ

*
*     *

 

Nhạc sĩ Thanh Phương tên thật là Nguyễn Ngọc Ánh, sinh năm 1944, nhưng khi chuyển từ quê hương Phan Thiết vào Sài Gòn học nhạc ở thầy là nhạc sĩ Mạnh Phát khoảng năm 1964, ông đã khai lại năm sinh là 1950 để khỏi phải đi lính. Thời điểm này ông cũng đổi tên trên giấy tờ thành Nguyễn Thanh Phương. Thời điểm ông sáng tác mạnh nhất là khoảng năm 1965-1966, trong đó nhiều bài viết chung với Hàn Châu, Mạnh Phát. Thời gian sau đó, ông có thời gian mở lớp dạy nhạc lý ở đường Bùi Hữu Nghĩa – Gia Định.

Ca khúc Viết Trên Cao của nhạc sĩ Thanh Phương viết chung với Hàn Châu, ca sĩ Giang Tử hát trước năm 75

Ca khúc Chỉ Có Mình Anh của nhạc sĩ Thanh Phương viết chung với thầy là nhạc sĩ Thúc Đăng

Nhạc sĩ Thanh Phương lập gia đình khoảng năm 1968. Vợ ông sinh năm 1950, là nghệ sĩ cải lương Kiều Yến Nga trong đoàn Kim Chung, là đồng môn của nghệ sĩ Kiều Mai Lý. Trước đó ông nhập ngũ và phục vụ ngành tâm lý chiến cho đến năm 1975.
Trước khi lấy bút danh là Thanh Phương, ông sáng tác với tên Phương Anh (với ca khúc Một Căn Nhà Mướn). Sau khi học nhạc ở nhạc sĩ Mạnh Phát, nhạc sĩ Mạnh Phát đã đặt bút danh khác là Thanh Phương (cùng tên lót Thanh với một học trò khác của Mạnh Phát là ca sĩ Thanh Tuyền. Vì vậy có thể nói nhạc sĩ Thanh Phương là bạn đồng môn với ca sĩ Thanh Tuyền).

 

Sau năm 1975, cuộc sống khó khăn, ông đi buôn nước mắm, cá khô từ quê nhà Phan Thiết. Lúc rảnh rỗi, ông vẫn còn viết nhạc được cả trăm ca khúc, nhưng thời điểm đó không thể phát hành được. Trước sự đổi đời đó, ông trở nên thất chí và thường xuyên say xỉn, không quan tâm tới sự đời. Vợ ông phải một mình cán đán cuộc sống gia đình khó khăn với 7 người con. Có một thời gian khoảng tthập niên 1990, ông thường xuyên giao lưu gặp gỡ Vinh Sử, Hàn Châu, Thanh Sơn, “Bộ tứ này” làm gì hoặc sáng tác ca khúc nào cũng hỏi ý kiến nhau. Tuy nhiên trước hoàn cảnh khó khăn với 7 người con ngày càng lớn, không được học hành đến nơi đến chốn, 2 vợ chồng ngày càng lớn tuổi, ông lại trở nên thất chí từ lúc đó đến cuối đời. Trước khi qua đời, ông muốn được về lại quê nhà ở Phan Thiết nên bán căn nhà lâu năm ở đường Bạch Đằng để trang trải cuộc sống và cả nhà về Phan Thiết thuê nhà ở cho đến khi ông qua đời năm 2012. Vợ ông năm nay 70 tuổi, vẫn còn ở tại ngôi nhà mướn đó.
Một trong những ca khúc đầu tiên của nhạc sĩ Thanh Phương tên là Một Căn Nhà Mướn (với bút danh Phương Anh), không ai ngờ là căn nhà cuối cùng mà ông ở trước khi qua đời cũng là một căn nhà mướn. Đó có phải là số mệnh đã được định trước?

Tuy nhiên, ca khúc Một Căn Nhà Mướn này đã bị nhạc sĩ VS “hô biến” thành của mình với bút danh Cô Phượng. Năm 2004, khi mà nhạc sĩ Thanh Phương còn sống, ca khúc Một Căn Nhà Mướn này được ca sĩ Mạnh Quỳnh hát trên Paris By Night 72 với tên tác giả là Cô Phượng (một bút danh của VS), điều này làm cho nhạc sĩ Thanh Phương rất buồn. Một điều trớ trêu là lúc đó ông đang ở trong một căn nhà mướn ở Phan Thiết, và bài hát tâm huyết của ông bị nhạc sĩ khác chiếm dụng, được hát trên 1 trung tâm lớn ở hải ngoại nhưng ông thì không nhận được đồng tiền tác quyền nào.

 

Một điều hầu như không ai biết, theo tiết lộ của chị Phương Oanh, con gái đầu của nhạc sĩ Thanh Phương, thì ông lá tác giả của 2 bài nhạc vàng rất nổi tiếng là Hạ Thương và Dấu Chân Kỷ Niệm. Trước giờ giới yêu nhạc chỉ biết rằng bài Dấu Chân Kỷ Niệm là của nhạc sĩ Thúc Đăng (tức Mạnh Phát) và bài Hạ Thương là của nhạc sĩ Hàn Châu.
Đối với bài Hạ Thương, ca khúc được nhạc sĩ Thanh Phương sáng tác năm 1974, và danh ca Thái Thanh là người duy nhất hát bài này trước 1975. Ca khúc này viết về tâm sự của người lính như sau:
Hạ ơi! anh xa em mấy mùa phượng rồi 
Giờ tạm dừng quân lần đầu tiên thương gửi về em
Lối xưa có còn những tà áo trắng tung bay 
Cho anh ngây ngất ngàn ngày 
Bên người tình nhân nhỏ bé 
Hạ ơi! anh xa em mấy ngày thật dài
Hỏi người năm xưa giờ còn thương nhớ người con trai 
Đã hơn những chiều hẹn hò 
Anh đón anh đưa, bên ai quấn quít từng giờ 
Ôi tình yêu rót mật thành thơ 
Mùa hạ nay vắng anh chắc em sẽ buồn 
Lối hẹn lối hò còn ai 
Để đưa em đường vắng lối dài 
Anh yêu em cũng trong mùa phượng vỹ 
Mà giờ đây xa rồi, chợt buồn mênh mang 
Giờ đây, anh lênh đênh bốn ngả đường dài
Lòng nặng niềm thương về người em bé bỏng hậu phương
anh sẽ trở về cũng mùa phượng vỹ đơm hoa
Em anh vui tuổi ngọc ngà 
Ta bỏ đi nỗi buồn ngày qua

Thái Thanh - Hạ Thương 

Sau năm 1975, ca khúc này dĩ nhiên là không được phép phổ biến. Đến năm 1994, khi đó nhạc sĩ Thanh Phương chơi rất thân với nhạc sĩ Hàn Châu. Lúc này nhạc sĩ Hàn Châu đã viết lại lời mới cho ca khúc này, bỏ đi các chi tiết viết về người lính. Bài hát Hạ Thương với lời mới này được ca sĩ Hương Lan hát trong CD Tình 22 gồm những tình khúc Hàn Châu – Ngọc Sơn (nhạc sĩ). Sau đó ca khúc này cũng nổi tiếng qua tiếng hát Ngọc Sơn.

Như vậy ca khúc Hạ Thương được nhạc sĩ Thanh Phương sáng tác cả nhạc lẫn lời trước năm 1975, đến năm 1994 thì được nhạc sĩ Hàn Châu sửa lại 1 số câu để các ca sĩ hát sau này.

Bản viết tay bài Hạ Thương năm 1994, khi nhạc sĩ Hàn Châu đã sửa lại lời khác

Đối với ca khúc Dấu Chân Kỷ Niệm, gia đình nhạc sĩ Thanh Phương cũng cho biết đây là ca khúc được ông sáng tác đầu tiên sau khi trở thành học trò của nhạc sĩ Mạnh Phát, và để tên nhạc sĩ sáng tác là Thúc Đăng. Đây cũng là ca khúc kỷ niệm cho mối tình với người vợ của ông.

Vợ chồng nhạc sĩ Thanh Phương thời trẻ

Có một chi tiết rất cảm động là sau khi nhạc sĩ Thanh Phương qua đời năm 2012, người vợ hiền của ông vì quá nhớ thương mà trở nên ngơ ngẩn, có dấu hiệu chấn động tâm lý, và luôn miệng hát lại các bài hát của ông Thanh Phương sáng tác, và hát nhiều lần nhất là Dấu Chân Kỷ Niệm. Bà hát bài hát liên tục, cả khi ăn, khi ngủ, vừa hát vừa nhạt nhòa nước mắt. Bài hát được ông viết từ thời tuổi trẻ, nay được bà hát như cho chính cuộc chia ly thực sự của 2 người:

Giao Linh – Dấu Chân Kỷ Niệm

Nay anh về đâu
Về thế giới xa nào
Cho đời hiu hắt
Như nghĩa trang…

Bài: Đông Kha (nguồn nhacxua.vn)