Tác giả 'Người tình' với tự do báo chí - Phạm Cao Phong

"Duras Song" là tên cuộc triển lãm đặc biệt, kéo dài từ cuối năm 2014 tới đầu năm 2015 nhằm đánh dấu 100 năm cuộc đời và sự nghiệp Marguerite Duras, nữ văn sỹ mà tên tuổi gần gũi đất nước, con người Việt Nam. Sinh ra và lớn lên bên dòng Cửu Long, bà là hiện thân sôi động về một phụ nữ dấn thân, một nhà hoạt động chính trị, sân khấu, điện ảnh và văn học.
Sau 20 năm ở Việt Nam bà trở về nước viết văn, làm phim và viết kịch bản sân khấu.
Bà cũng hoạt động chính trị tích cực, đứng vào hàng ngũ những người kháng chiến chống phát xít, gia nhập Đảng Cộng sản một thời gian, đồng thời là bạn thân của tổng thống Francois Mitterand.
Với văn tài của mình, Marguerite Duras khẳng định chỗ đứng của một gương mặt không thể thiếu trong văn đàn Pháp và thế giới.

'Người tình' là câu chuyện về tuổi trẻ của chính bà Duras

Marguerite Duras là một trong 250 tinh hoa văn học vinh dự được nhà xuất bản Gallimard tập hợp trong tủ sách Pleiade - sánh ngang với Fiodor Dostoievski, Maxim Gorki, Hemingway, Anton Tchekhov hay Jacques Prevert.

Phát khóc vì "Người tình"

Bằng cách dẫn chuyện, kết hợp diễn giả, hình ảnh video, bản thảo, những hội thảo chuyên đề, triển lãm về Marguerite Duras cho người xem một đánh giá cô đọng, nhưng hoàn chỉnh về tác giả mà tuổi thơ gắn liền với Đông Dương.
Jean Max Colard phụ trách trang "Nghệ thuật "của Tạp chí Les Inrockuptibles và Trần Thu Vân đại diện cho thế hệ trẻ mới nghệ thuật tạo hình Pháp là những tác giả chủ chốt của triển lãm được mở tại Trung tâm văn hoá Pompidou tại thủ đô Paris.
Bức tranh chủ đề của triển lãm "Duras song" cũng là của Thu Vân, người sinh ở thành phố Hồ Chí Minh năm 1979 và sang Pháp khi mới hai tuổi.
Bộ phim hợp tác Việt - Pháp "Người Tình " của đạo diễn Annaud dựa trên tiểu thuyết cùng tên của bà đã có tiếng vang lớn.
Phim cũng vinh dự được chiếu đầu tiên tại Việt Nam nhưng ít ai biết những mặt trái đằng sau bộ phim. Thậm chí Marguerite Duras đã hôn mê trong suốt bốn tháng giai đoạn khởi sự bộ phim.
Cô Thu Vân nói: "Tôi không biết bà có tán thành kịch bản phim hay không.
"Người Tình" được viết năm 1984. Bà đã chuyển nhượng bản quyền khai thác cho Berri nhằm chuyển thể lên màn ảnh dùng cho đạo diễn Jean Jacques Annaud.
"Nhưng không phải bà là người chấp bút đối thoại cho phim. Hoàn toàn không. Bà cùng Berri làm những công việc chuẩn bị. Nhưng sau đó khi xem bộ phim được hoàn thành của đạo diễn Annaud bà đã khóc. Đây không còn là tác phẩm của bà, không phải là bộ phim mà bà mong đợi.

Người tình (L'Amant, de Marguerite Duras) 

Văn phong nhiều chất thơ

Marguerite Duras rất gần gũi với Việt Nam, nói tiếng Việt. Bà viết cả về cách làm món trứng tráng theo kiểu bếp Việt.
Văn phong của Marguerite Duras lạ, đôi chỗ như pha trộn cách diễn đạt rất gần gũi với chúng ta.
Chẳng hạn như khi viết về người anh của mình bà viết: "Anh ấy không phải là kẻ cướp, chỉ là kẻ chôm chỉa trong hộc tủ, kẻ giết người không dao".
Văn phong của bà được đưa vào sách giáo khoa và cô Thu Vân nhận xét thêm.
"Hành văn của Marguerite Duras khiến tôi rất ấn tượng. Bà miêu tả sự việc rất thực tế, chính xác, nhân văn, bí ẩn nhưng được chuyển hoá với nghệ thuật sáng tạo.
"Đối với cá nhân tôi, một nghệ sĩ, đó chính là điều tôi muốn tìm – một sự biến đổi.
"Khi đề cập tới thực tế lịch sử hay xã hội, tôi nhìn vào những hình dạng và màu sắc khác nhau để làm những nguồn dẫn chứng có thể giúp đưa ra một cách nhìn nào đó.
"Sự biến đổi đó có thể thể là biến đổi của hình dạng hay một vẻ đẹp, hay sự tự chủ. Tôi cảm được bút pháp của Duras bởi chất thơ của bà."

Thư gửi ông Đồng

Triển lãm về Marguerite Duras có trưng bày một bức thư bà gửi cho Thủ tướng nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam Pham Văn Đồng.
Đây là một tư liệu gần như không được biết đến. Họa sỹ Thu Vân nói:
"Tôi không biết ở Việt Nam mọi người có biết không, nhưng ở đây không phải là thứ không ai biết đến. Không biết tường tận, nhưng không phải là không có dư luận vì bà đã đăng bức thư trong tác phẩm bao gồm những bài viết báo chí của bà mang tên "Outside ".
"Outside được hiểu như bên ngoài thế giới nội tâm của bà. Một thế giới làm bà phát điên với những tin tức, với những sự kiện và bà có trách nhiệm phải trả lời.
"Lá thư này bà viết cho ông thủ tướng nói về quyền được bày tỏ chính kiến, quyền tự do nói lên ý kiến của mình, quyền tồn tại như chính họ.

 

Bà Duras gửi thư cho Thủ tướng Phạm Văn Đồng hồi đầu năm 1986 

"Một bức thư rất ngắn, vì bà mong ông thủ tướng được biết và nhìn thấy vấn đề này. Bà không chỉ viết cho ông thủ tướng, mà viết cả cho chúng ta.
"Và bà lại đặt ra vấn đề cầm tù chính trị và hệ tư tưởng của một đảng phái.
"Dòng chú thích bà viết cuối thư rằng "Mong ông Thủ tướng làm như cảm nhận của ông. Tôi cũng sẽ làm như tôi nghĩ. Tóm lại như hình thức một bức thư ngỏ, bà công bố cho toàn thế giới, mặc dù bà viết lá thư này để dành cho giới cầm quyền Việt Nam.
"Bà cho đăng lá thư trong tác phẩm "Outside", bà gửi cho cả Ân xá quốc tế.
"Trong giai đoạn hiện nay chúng ta chờ đợi nhiều hơn nữa ở các nhà báo. Chờ đợi những suy nghĩ, phát biểu mang tính chủ quan của họ.
"Bà mong muốn mỗi cá nhân, phóng viên hay không phóng viên trong tất cả những mối liên quan, mỗi sự việc xảy ra đều có quyền bộc lộ cảm nhận chủ quan.
"Ý kiến chủ quan đó nghĩa là các nhà báo phải đưa ra được chỉ trích."

  

Tác giả Người tình và tự do ngôn luận ở Việt Nam 

http://www.bbc.co.uk/vietnamese/forum/2015/02/150210_marguerite_duras_opinion