Vũ Hữu Định làm bài thơ “Còn Chút Gì Để Nhớ” vào năm 1970 khi bị đày lên Pleiku để làm LCĐB (Lao công đào binh). Bài thơ sau đó được Phạm Duy, ông vua phổ nhạc của Việt Nam đã lấy nguyên bài thơ làm ca từ không bỏ hoặc thêm bớt một từ nào cả. Bản nhạc nhanh chóng được công chúng đón nhận:

phố núi cao phố núi đầy sương
phố núi cây xanh trời thấp thật buồn
anh khách lạ đi lên đi xuống
may mà có em đời còn dễ thương
phố núi cao phố núi trời gần
phố xá không xa nên phố tình thân
đi dăm phút đã về chốn cũ
một buổi chiều nào lòng bỗng bâng khuâng
em Pleiku má đỏ môi hồng
ở đây buổi chiều quanh năm mùa đông
nên mắt em ướt và tóc em ướt
da em mềm như mây chiều trong
xin cảm ơn thành phố có em
xin cảm ơn một mái tóc mềm
mai xa lắc bên đồn biên giới
còn một chút gì để nhớ để quên.

Thái Thanh – Còn Chút Gì Để Nhớ

Vũ Hữu Định đã tiết lộ với bạn bè là “em” trong bài thơ này chỉ là nhân vật mà anh đã… nhặt được trong tưởng tượng trong giây phút linh hiển nhất của mình là khi làm thơ.
Khi Phạm Duy “chắp cánh” cho bài thơ bằng một bài hát bất tử, cả nhà thơ và nhạc sĩ đã đội vòng nguyệt quế cho Pleiku, một miền cao nguyên trung phần quanh năm sương phủ núi đồi, một vùng thủ phủ của quân khu 2 nên lính đóng quân nhiều hơn thường dân ở. Nếu không có bài thơ này thì ít ai biết đến một thành phố xa xôi “quanh năm mùa đông” và những người yêu thơ không thuộc nằm lòng câu: May mà có em đời còn dễ thương.
Bài thơ gắn liền với tên tuổi của Vũ Hữu Định, nhắc đến tác giả là người ta nhớ Còn Chút Gì Để Nhớ và ngược lại. Thi sĩ Kim Tuấn là lính đóng quân gắn bó nhiều năm ở Pleiku, từng làm nhiều bài thơ cho phố núi sương mù này đã thốt lên về Vũ Hữu Định: “Mình từng ăn dầm ở dề ở đây mà chẳng làm được tích sự gì, vậy mà bỗng dưng một gã giang hồ từ đâu đó ghé chơi đã làm bài thơ nổi đình nổi đám cho Pleiku!”
Như vậy mới biết là một địa danh nào đó để cho nhiều người biết đến phải nhờ đến âm nhạc và thi ca. Những cung bậc tài hoa của nghệ thuật đã gây cảm xúc và lưu lại “chút gì để nhớ” để thôi thúc độc giả một ngày nào đó sẽ làm du khách được ghé thăm.

Pleiku thập niên 1960

Bài thơ được đăng trong báo Khởi Hành năm 1970, được lọt vào mắt của Phạm Duy, và nhạc sĩ đã tìm lên đến Pleiku để gặp Vũ Hữu Định, người lính đào ngũ hai năm rồi bị bắt đày lên cao nguyên để phục dịch chiến trường.
Trong một buổi chiều họp mặt nhiều văn nghệ sĩ của Pleiku, trong đó có tác giả của “Còn Chút Gì Để Nhớ” – Vũ Hữu Định. Anh mặc cái áo màu xám khắc sau lưng bốn chữ LCĐB. Trong giới văn nghệ, người ta quí trọng tài năng của nhau chứ không phân biệt người đương thời quan cách và kẻ làm tội nhân. Phạm Duy đã rút giấy bút ra từ túi áo và kẻ rất nhanh những dòng nhạc, rồi hát thử cho mọi người nghe bài Còn Chút Gì Để Nhớ và sau đó bài hát đã nổi tiếng ngay sau khi phát hành
Vũ Hữu Định tên thật là Lê Quang Trung (1942- 1981) sinh tại Thừa Thiên. Đã từng sống nhiều nơi ở Cao nguyên và Đà Nẵng, anh sống nghèo túng trong khoảng đời ngắn ngủi của mình, có tật mê rượu và thường giang hồ lang bạt đi đây đi đó.
Anh đã có nhiều thơ đang rải rác ở các báo với nhiều bút hiệu khác nhau và cuối cùng tên Vũ Hữu Định mới được nhiều người biết đến sau khi bản nhạc Còn Chút Gì Để Nhớ ra đời.

“Giang hồ đâu cần ai phong ấn”
Chỉ trong chuỗi ngày giang hồ của mình, Vũ Hữu Định để lại cho đời một bài thơ làm nhiều người biết và để ý đến phố núi Pleiku. Tác phẩm đôi khi do ghi lại tình tiết của đời tư của nghệ sĩ, và nghệ phẩm không phải xuất xứ từ salon, từ chăn êm nệm ấm, mà từ nỗi đày ải nhân gian mà tác giả đã trải qua.
Một địa danh vốn ở ngoài đời đã đẹp, khi đi vào thi ca và âm nhạc sẽ trở thành nên thơ hơn, làm du khách muốn đến thăm hơn. Như bài thơ Đây Thôn Vỹ Dạ của Hàn Mặc Tử và bài nhạc Ai Lên Xứ Hoa Đào của Hoàng Nguyên.
Tôi đã có một đôi lần ghé lại Pleiku, từ con dốc cao đổ vào trung tâm, đã thấy “quanh năm mùa đông” ở trên từng màn sương ướt màu thông xứ sở cao nguyên. Không thể không nhớ đến một gã giang hồ làm thơ Vũ Hữu Định tài hoa bạc mệnh đã từ giã cuộc chơi trần thế vào năm 39 tuổi.
Tôi đi trong hoài tưởng về một Pleiku ngày ấy đã được Vũ Hữu Định khoác lên cho chiếc áo thi ca, đi loanh quanh hết mấy con đường không còn mù bụi đỏ như xưa để có đúng là “đi dăm phút đã về chốn cũ” không?
“Xin cảm ơn một mái tóc mềm” nào đó của Vũ Hữu Định đã cho chúng ta những hình dung về một phố núi cao nguyên Pleiku ngoài đời và một miền sương mù bất tận trong thơ. Một mái tóc mềm dẫu không có thật ở ngoài đời cũng kệ, cũng đủ làm cho May Mà Có Em Đời Còn Dễ Thương.

Trương Đình Tuấn

https://nhacxua.vn/nha-tho-vu-huu-dinh-may-ma-co-em-doi-con-de-thuong/

*
* *

Còn Chút Gì Để Quên, Để Nhớ ...

PHẠM DUY

Vũ Hữu Định (1942-1981), Hình Trần Quốc Bảo; Nguồn: Khởi Hành

Vào đầu thập niên '70, sau khi vừa ra khỏi không khí phản kháng của giai đoạn tâm ca, tâm-phẫn-ca,... tôi đi tìm cảm hứng khác ở cuộc sống của riêng tôi và nhất là ở những nhà thơ trẻ, đại đa số đang đi lính (hay trốn lính) ở bốn phương trời Việt Nam khói lửa ... Tôi kết bạn với những thi sĩ ở ngay Sài gòn như Phạm Thiên Thư để tìm về ĐẠO, với Phạm Lê Phan để chia sẻ thân phận hiểm nghèo của chiến sĩ trong Mùa Hè Đỏ Lửa, ở Nguyễn Tất Nhiên để trở về sự hồn nhiên... Rồi qua những chuyến được mời đi lưu diễn ở các vùng chiến thuật cùng với các bạn văn nghệ của Quân Đội, tôi gặp Thái Luân ở Huế, Luân Hoán, Tôn Thất Lan ở Đà Nẵng, Kim Tuấn ở Pleiku v.v... Nhờ ở sự giao du với những nhà thơ trẻ này, tôi soạn ra khá nhiều những ca khúc phổ thơ với đầy đủ mầu sắc của cái thời có quá nhiều kỷ niệm thật vui hay thật buồn. Để rồi trong cuộc sống lưu vong hiện nay, nhiều khi tôi đã quên kỷ niệm đi rồi, thì có khi tôi lại có dịp ngồi nhớ lại kỷ niệm... Như vào lúc này, ở trong và ngoài nước, xẩy ra những vụ tưởng niệm một nhà thơ tài hoa bạc mệnh là Vũ Hữu Định.

Tại Pleiku vào khoảng 1970, tôi gặp Vũ Hữu Định lúc anh ta vừa được gọi nhập ngũ và đang đóng quân tại doanh trại nơi biên giới có những buổi chiều quanh năm mùa đông này. Cùng với Kim Tuấn (và vài bạn trẻ khác tôi không nhớ tên), chúng tôi là những khách lạ đi lên đi xuống trên vài con phố núi đầy sương mù... Kim Tuấn phóng dật và ít nói bao nhiêu thì Vũ Hữu Định phóng đãng và năng động bấy nhiêu. Cả hai đều có những bài thơ não nề (có cuộc chiến nào mà chẳng não nề? Kể cả những chiến thắng của Napoléon) mà tôi rất thích vì đang có ý định tung ra những khúc BÌNH CA. Tôi đã chọn để phổ nhạc bài thơ Khi Tôi Về của Kim Tuấn và bài thơ Còn Chút Gì Đễ Nhớ của Vũ Hữu Định. Trở về Sài gòn, cả hai bài này đều được phổ biến tối đa tại các phòng trà, đài phát thanh và trong các cassettes...

Ngọc Minh Hát Khi Tôi Về Của Phạm Duy - Thơ Kim Tuấn

*
* *

VŨ KHANH - CÒN CHÚT GÌ ĐỂ NHỚ

Nhà thơ Vũ Hữu Định (tên thật là Lê Trung,) sinh năm Nhâm Ngọ (1942) tại Thừa Thiên, trưởng thành tại Đà Nẵng, mất đêm 16 tháng Giêng năm Tân Dậu (1981) bên bờ Sông Hàn, Đà Nẵng, trong một bữa rượu say. Nghe nói anh rớt từ trên lầu xuống đất, nguyên do không ai biết rõ. Bút hiệu Vũ Hữu Định chỉ xuất hiện khoảng 1970 khi thơ anh được đăng trên các Tạp chí Văn nghệ tại Sài gòn, như Văn, Khởi Hành, Bách Khoa, và tờ Tạp chí Ý Thức của nhóm anh em trẻ. Anh làm thơ từ thập niên '60 ký là Hàn Phong Lệ, trong lớp tuổi các nhà thơ Thành Tôn, Nguyễn Lương Vỵ, Võ Chân Cửu, Nguyễn Tịnh Đông, Đynh Trầm Ca, Trần Dzạ Lữ, Hoàng Lộc, Hà Nguyên Thạch, ... Nhờ Phạm Duy phổ nhạc bài thơ Còn Chút Gì Để Nhớ, Vũ Hữu Định nổi tiếng ngay trong quảng đại quần chúng thưởng ngoạn. Nhiều thi sĩ nổi tiếng nhờ nhạc của Phạm Duy, - còn tự thơ họ không thể làm họ nổi tiếng -, riêng Vũ Hữu Định, anh là một thi sĩ đích thực.

Vì nhu cầu của nhạc luật, khi phổ nhạc một bài thơ, tôi thường hay thêm vào hay bớt đi vài câu hay vài chữ của nguyên bản, nhưng với bài Còn Chút Gì Để Nhớ, tôi kính trọng hoàn toàn bố cục (structure) cũng như vận tiết (prosodie) của thi phẩm. Tôi chỉ khéo tạo ra không khí miền Cao Nguyên với một thanh âm ngũ cung có bán cung của dân ca miền Jarai hay Bahnar. Và có chuyển giọng (tonalité) ở đoạn cuối để cho bài ca có thêm mầu sắc.

So với những bài thơ phổ nhạc khác của tôi, bài Còn Chút Gì Để Nhớ này rất ngắn, rất dễ nghe, do đó rất dễ nhớ. Nội dung của bài thơ là sự đi tìm một hạnh phúc nho nhỏ trong một cuộc đời rất điên đảo, tuổi trẻ bắt buộc phải rời bỏ gia đình, làng nước để ra đi. Địa danh Pleiku với cô em má đỏ môi hồng càng làm cho người nghe hương vị phương xa (exotique) dễ gây cảm xúc.

Bài Còn Chút Gì Để Nhớ còn được hầu hết những giọng ca vàng của thời đại hát lên. Có thể nói vào lúc đó và về sau, nó vô địch về con số ca sĩ trình bày. Sau nó là bài Ngậm Ngùi, thơ Huy Cận, với khoảng mười ca sĩ đã thu thanh vào đĩa hát hay băng nhạc. Hiện nay tôi có trong Tủ Nhạc (Phonography) của tôi, bài Còn Chút Gì Để Nhớ hát bởi Thái Thanh, Duy Quang, Nhật Trường, Elvis Phương, Khánh Ly, Thanh Lan, Anh Tú, Vũ Khanh, Ngọc Lan, Nhật Hạ, Ý Lan, Anh Dũng (12 ca sĩ!)... Ước mong trong tương lai, ở hải ngoại hay ở trong nước, khi có một buổi lễ Tưởng niệm Vũ Hữu Định có tôi được tham dự thì tôi sẽ mời mọi người cùng nghe bài hát này với tất cả những giọng ca đó.

Tôi hơn lớp thi sĩ (và nhạc sĩ) Kim Tuấn, Vũ Hữu Định, Đynh Trầm Ca, Trần Dzạ Lữ, Trần Quang Lộc... vào khoảng hai mươi tuổi. Vào lúc tôi đã gần đất xa trời rồi, thật là cảm động khi thấy những nghệ sĩ "trẻ" ấy đã bước vào tuổi xấp xỉ 60, để tưởng nhớ một người bạn cùng thế hệ đã qua đời, đồng thời cũng để nhớ lại một thời dù sao cũng rất đẹp và không thể quên được... họ đã cùng với số đông bằng hữu góp tiền để in ra tập thơ Còn Chút Gì Để Nhớ mà tôi được hân hạnh có một cuốn trong tay. Trong thơ Vũ Hữu Định, có bốn câu mà tôi muốn mượn để hôm nay, người còn, kẻ mất, người ra đi, kẻ ở lại, người bên ni, kẻ bên tê... chúng ta cất cao giọng, gọi hồn nhau:

Cũng có khi nào anh trở lại
Mai đây mốt nọ biết đâu chừng
Và có một lời anh sẽ nói
Giữ giùm nhau một chút hồn chung... (thơ VHĐ)

Thị Trấn Giữa Đàng (Midway City)
California, Mùa Thu 1997