Những năm nào chiến tranh đã quên…* Có thật vậy không? Đành
rằng chiến tranh đã lùi xa ngoài bốn mươi năm, nhiều cuộc đời đã đổi
khác -hoặc đã héo hắt tàn phai (như Nguyễn và các bạn ta) hoặc mập béo
phây phây (như mấy cha nội ở quê nhà)- và lớp người trẻ sinh sau chiến
tranh nay đã bước vào đời với những bước chân bất định… Vâng, đành rằng
là thế, nhưng rải rác đây đó vẫn còn dấu tích của một thời đã qua, và
một khi cơn giông kéo đến trên bầu trời làm bật lên những gốc rễ từ
trong lòng đất, thì lòng người bên này và bên kia bờ sóng còn dấy lên
những u hoài. 
Duyên Anh tên thật là Vũ Mộng Long, những bút hiệu khác là Thương Sinh, Mõ Báo, Thập Nguyên, Vạn Tóc Mai, Lệnh Hồ Xung, Thái Anh, Nã Cẩu, Bếp Nhỏ, Bếp Phụ và Độc Ngữ. Ông sinh ngày 16 tháng 8 năm 1935 tại làng Tường An, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình. Ông học tiểu học và trung học ở Thái Bình và Hà Nội.
J'ai quitté mon pays
Sau ngày 30 tháng Tư 1975 chỉ trong vòng hai tháng hằng trăm ngàn
quân cán chính Việt Nam Cộng Hòa bị đưa vào các trại tập trung cài tạo,
nói là để học tập tư tưởng tiến bộ theo chủ nghĩa xã hội rồi trở về
sinh sống hài hòa trong xã hội mới. Sĩ quan cấp úy được dặn đem theo 10
ngày tiền ăn, và 1 tháng cho cấp tá trở lên. Điều gì xảy đến với họ sau
đó? Chính sách tập trung cải tạo được thực hiện thế nào?
Đánh dấu 40 năm chiến tranh Việt Nam kết thúc, một vấn đề lại được đem ra mổ xẻ, đó là có hay không câu chuyện phân biệt đối xử ngược đãi quân dân cán chính VNCH sau khi miền Bắc thống nhất đất nước và đặt dưới sự lãnh đạo toàn diện của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Như một người bạn, người am hiểu về nhà thơ/nhà văn/nhạc sĩ Nguyễn
Đình Toàn, ông Bùi Đường chia sẻ, “Trước năm 1975, Nguyễn Đình Toàn được
biết đến như một nhà thơ, nhà văn và tuy rằng hai ca khúc ‘Tình Khúc
Thứ Nhất’ và ‘Anh Đến Thăm Em Đêm Ba Mươi’ cùng chương trình ‘Nhạc Chủ
Đề Nguyễn Đình Toàn’ rất được công chúng yêu mến và hâm mộ nhưng với âm
nhạc, ông vẫn là người ngoại đạo.”
Hơn ba mươi năm sau, khi khối người Việt Nam lưu lạc nơi hải ngoại đã chuyển tiếp từ thế hệ thứ nhất qua thế hệ thứ hai, rồi thế hệ thứ ba, “Tình Ca Việt Nam” mới được in và phát hành lần đầu tiên dưới hình thức CD. Nguyễn Ðình Toàn gửi đến thính giả mười lăm bài hát cũ của chương trình “Nhạc Chủ Ðề” trên làn sóng điện của Ðài Phát Thanh Sài Gòn, cùng lúc với tuyển tập ca khúc thứ hai do ông sáng tác “Tôi Muốn Nói Với Em”. Và như thế, phải chăng một nhịp cầu đã được nối trở lại?
- Tôi Muốn Nói Với Em
Chiều thứ Bảy giữa tháng Tư, tôi đến Toà soạn NB Người Việt để tham
dự chương trình nhạc chủ đề Nguyễn Đình Toàn "Một ngày sau chiến tranh".
Khi ấy, mới 5 giờ chiều mà giờ khai mạc là 7 giờ chiều, tôi nghĩ mình
đi sớm sẽ có chỗ đậu xe. Không ngờ biết bao người cũng nghĩ như tôi, làm
tôi kinh ngạc khi thấy toà báo đã đông nghẹt người xếp hàng và tôi cố
chạy vòng vòng tìm chỗ đậu xe mãi không ra, phải đậu rất xa rồi đi bộ
lại.
Khoảng hơn 500 khán giả ở vùng Nam California xếp hàng dài từ chiều mong có một chỗ ngồi, dù là ở bên ngoài hội trường Báo Người Việt, để được thưởng thức đêm nhạc chủ đề “Một ngày sau chiến tranh” của nhạc sĩ, nhà thơ, nhà văn tài hoa Nguyễn Đình Toàn do Viện Việt Học tổ chức vào tối Thứ Bảy, 13 Tháng Tư, 2019.
Nguyễn Ðình Toàn đã viết lên những ca khúc của chính ông, đầy chất thơ
và miên man tình tự, ghi lại dấu vết những cuộc tình không may, nổi trôi
giữa cơn gió định mệnh khắc nghiệt, trên một quê hương tan nát vì khói
lửa đạn bom. "Một Ngày Sau Chiến Tranh" là một trong những ca
khúc ấy, vẽ lên hình ảnh quê hương như trong giấc mơ, những người trai
trẻ ra đi ngày nào khi trở lại thấy mình già, nhưng "dẫu sao lòng
anh vẫn đầy bao nỗi vui, đóa xương rồng sắc tươi hồng trong bó gai, ôi
gió mát trời xanh ơi, sông sâu chôn những hồn ai, cây cao đã héo bao
nhiêu nụ đời..."Chương trình do Câu Lạc Bộ Văn Nghệ Viện Việt Học thực hiện, và, cũng như lần trước: vào cửa miễn phí.
Trại Tị Nạn Nw 9
Mỗi độ tháng Tư về là lòng tôi lại thấy bâng khuâng với một nỗi niềm chua xót, u buồn. Dù chỉ là nạn nhân của dư chấn "Tháng Tư Đen", nhưng tôi không khỏi xót xa bùi ngùi cho một hòa bình bị bỏ lỡ, cho những số phận nghiệt ngã của quân nhân cán chính Việt Nam Cộng Hòa trong những trại cải tạo man rợ hàng chục năm, cho hàng hàng lớp lớp những đồng bào bất hạnh đã bỏ mạng nơi biên giới rừng sâu hay ngoài khơi biển cả, cho một thế hệ bị đánh cắp mất tuổi trẻ, tương lai; và cho Quê Hương thêm một lần bị bóng đêm độc tài bao phủ.
SÀI GÒN HAI NGÀY CUỐI CÙNG 30-4-1975
Người Sài Gòn làm sao quên được cảnh tượng hai ngày 29 và 30-4-1975, nếu có dịp đi ngang qua tòa đại sứ Hoa kỳ, kế toà đại sứ Pháp và nhà thờ Tin Lành, nằm trong chu vi các đường Hồng Thập Tự, Hai Bà Trưng và đại lộ Thống Nhất. Có thể gọi được là một biển người, đã tụ tập trước hai cánh cổng sắt vô tri của tòa đại sứ. Lúc đó hầu như người nào cũng giơ hai tay lên cao, trong đó ngoài các giấy tờ còn có những nắm đô la dầy cộm, với những tiếng gào thét, van nài nghe thật là bi thiết não nuột, trước những cặp mắt gần như lạc thần lạnh lẽo của lính thủy quân lục chiến Mỹ. Ai cũng lăm lăm tay súng có gắn lưỡi lê, làm như đã sẵn sàng phanh thây bầm xác bất cứ ai, muốn xé rào vượt cổng.
Phong Trào Du Ca:
Nhạc sĩ Nguyễn Đức Quang (1944-2011)
